Żywotność opon

Nie od dziś wiadomo, że trwałość opony zależy od wielu czynników, od stanu technicznego pojazdu, podłoża po którym się toczy. Efektywność paliwowa, przyczepność na mokrej nawierzchni czy poziom hałasu zewnętrznego – to tylko niektóre z parametrów opisujących oponę. Należy jednak pamiętać, że istnieją również inne, które warto wziąć pod uwagę, aby uzyskać wymierne korzyści ekonomiczne. Dlatego niezbędny jest nie tylko właściwy dobór opon do indywidualnych potrzeb użytkownika, ale też odpowiednia eksploatacja ogumienia.

Na nic zdadzą się nasze wysiłki, gdy opona zostanie źle dobrana do pojazdu. Ciągła ewolucja opon do samochodów ciężarowych sprawia, że wybór opony na zasadzie „ robię tak od paru lat, więc musi być dobrze” nie jest żadnym argumentem.

Dobór opony

Właściwy dobór to pierwszy krok. Opony powinny być dobierane w zależności od potrzeb. Ogumienie do przewozów długodystansowych, regionalnych, mieszanych czy innych zastosowań ma różne, często rozbieżne, właściwości. Tych różnic nie powinno się ignorować. Elementarzem jest dobór odpowiedniego rozmiaru opon do samochodu. Nie dochowanie zaleceń producenta auta skutkować może np. wadliwym działaniem ABS, ESP czy innych systemów elektronicznych, skalibrowanych do jednego rozmiaru ogumienia. O tym, że na jednej osi powinny być założone identyczne opony, nie trzeba nikomu przypominać. Jest to szczególnie ważne, bowiem różne rodzaje opon mogą mieć różne parametry trakcyjne. Dobór opon pod kątem pory roku jest również nie mniej ważny.

Czytaj oznaczenia

W gamie opon do samochodów ciężarowych znajdziemy m.in. opony na oś przednią (RHS), napędową (RHD) oraz opony do naczep (RHT). Większość oferowanych obecnie opon do samochodów ciężarowych produkowana jest w rozmiarach od 17,5 do 22,5 cala. Wyróżniającą się rodziną opon jest ogumienie o rozmiarze 455/40R22.5. To modele dedykowane do ciężarówek 40-tonowych, które dzięki ultraniskiemu profilowi pozwalają zachować maksymalną średnicę koła mniejszą niż metr przy standardowej obręczy. Rozmiar to oczywiście nie jedyne kryterium podziału opon do samochodów ciężarowych. Rozróżniamy opony do transportu długodystansowego, lokalnego a także opony do zadań specjalnych – stosowanych np. na budowach, gdzie opony muszą się wykazać dużą odpornością na przebicia czy uszkodzenia. Osobnym działem są opony do autobusów miejskich, które z założenia poruszają się z małymi prędkościami, ale pokonują bardzo nierówne drogi, nieustannie ruszają i hamują oraz są zwykle przeciążane. Tu oczekuje się przede wszystkim maksymalnej wytrzymałości.

Z badań ADAC Truck Service wynika, że awaria ogumienia jest drugą co do najczęstszych przyczyn unieruchomienia ciężarówki.

Stan techniczny pojazdu

Stan pojazdu również ma istotny wpływ na zużycie opon. Niewłaściwa zbieżność kół czy osi, geometria auta, stan hamulców i amortyzatorów wpływają destrukcyjnie na ich żywotność, dlatego też należy te elementy regularnie kontrolować. Osie muszą mieć prawidłową zbieżność. Często zdarza się, że osie naczep wykazują nieprawidłową zbieżność, prowadzi to nie tylko do szybszego zużycia opon, ale i powoduje marnotrawstwo paliwa, gdyż generuje wzrost oporu toczenia. Nawet wydawałoby się niewielkie wycieki oleju i paliwa na opony mogą je trwale uszkodzić. A felgi? Konia z rzędem temu, kto zwraca uwagę na stan obręczy. A przecież ich stan także wpływa na życie opony.

Opony stanowią jedyny kontakt samochodu z podłożem. Od nich zależy przecież bezpieczeństwo auta, ładunku i kierowcy.

Ładunek a zużycie opon

Ładunek ma także wpływ na zużycie opon. Powinien być równomiernie rozłożony, tak aby nacisk na opony był jednakowy. Przesunięcie środka ciężkości na jakąkolwiek stronę, nie mówiąc o permanentnym przeładowaniu, prowadzić może do przekroczenie nośności opony i trwałego jej uszkodzenia. W takim wypadku, uszkodzeniu, deformacji lub pęknięciu ulega osnowa opony.

Ciśnienie – fundament sukcesu

Gdy już założymy opony niezbędne jest utrzymywanie w nich odpowiedniego ciśnienia. Powietrze wewnątrz opony przenosi większość obciążenia, na które składa się masa pojazdu i przewożonego towaru. Odpowiednie ciśnienie w oponach jest konieczne, by uzyskać optymalne zużycie paliwa oraz zwiększyć żywotność i trwałość ogumienia. Europejska Organizacja Techniczna ds. Opon i Obręczy (ETRTO) zaleca sprawdzanie ciśnienia co dwa tygodnie, na zimnych oponach (2-3 godziny po zatrzymaniu pojazdu). Wysoka temperatura opon może bowiem zmienić wartość ciśnienia, a wszystkie zalecenia co do jego prawidłowej wysokości dotyczą parametrów przy standardowej temperaturze otoczenia. Ciśnienie w oponach musi być nie tylko dostosowane do obciążenia, ale także zgodne z zaleceniami producenta ogumienia.

Dlaczego dobór ciśnienia jest tak ważny. Zbyt niskie ciśnienie powietrza w oponie powoduje wzrost jej temperatury, skutkuje to wyższym zużyciem paliwa i może prowadzić do przedwczesnego zużycia ogumienia. Ponadto zmienia się kształt powierzchni styku opony z nawierzchnią, co powoduje przyspieszone zużycie nadmiernie uginających się barków opony. Jest to szczególnie istotne w przypadku ogumienia podwójnego, czyli opon pracujących w parach. Przyjmuje się, że ciśnienie mniejsze o 30 % w stosunku do zalecanego może spowodować skrócenie żywotności opony nawet o jedną trzecią. Z kolei zbyt wysokie ciśnienie w oponie przyspiesza jej punktowe zużycie i powoduje znaczne obniżenie komfortu jazdy. Opona zużywa się wówczas nierównomiernie. Zmniejsza się powierzchnia styku opony z podłożem, pogorszeniu ulega trakcja.

Zleć opiekę

Kolejny czynnik (chociaż nie bezpośredni), który decyduje o żywotności opon ciężarowych, to okresowy wzrost cen paliwa. Sprawia to, że firmy transportowe coraz większą uwagę przykładają do ograniczenia zużycia paliwa. O ile bowiem na opony ciężarowe przypada 3-4 % ich kosztów, to na paliwo aż 25 %. Szacuje się, że obniżenie oporu toczenia opony ciężarowej o 10 % daje zmniejszenie zużycia paliwa o 3 %. Skutkuje to tym, że opory toczenia opon ciężarowych są głównym wyznacznikiem jakości opony. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przewoźników, na rynku pojawiły się firmy, które oferują usługi kompleksowej opieki nad ogumieniem: od kontroli ciśnienia w oponach, przypominania o ich wymianie, naprawy aż po ubezpieczenie czy leasing. Zwykle oferując jednocześnie kontrakty serwisowe z gwarancją mobilności w wybranych krajach UE czyli naprawą w trasie, w zadeklarowanym czasie.

Piotr Duda

Zakup opon, to spory wydatek, dlatego całkiem uzasadniona jest pomoc profesjonalnego doradcy, który nie tylko zdefiniuje faktyczne potrzeby przewoźnika lecz także zaproponuje najlepsze rozwiązanie obejmujące zakup nowych lub bieżnikowanych opon, sposób ich serwisowania, opiekę zewnętrznej firmy a nawet ubezpieczenie czy różnorodne formy finansowanie ich zakupu lub najmu.

Skład gumy – tajemnica firmy

O mieszance, z której wykonana jest opona nie ma sensu wspominać, gdyż jest to pilnie strzeżona tajemnica poszczególnych producentów opon. Wystarczy nadmienić, że opony Goodride na oś sterującą wykonane są ze specjalnej mieszanki generującej mniej ciepła niż opony firm konkurencyjnych. Czy to prawda, czy zwyczajny chwyt marketingowy? O tym można się przekonać poddając te opony odpowiednim testom. Podobnie ma się sprawa z konstrukcją opony. Ze względu na ich zróżnicowanie praktycznie każda opona jest inna, a zakres tematyczny powoduje, że jest to temat na osobny artykuł. Jedno jest pewne: twardość mieszanki gumowej uzależniona jest od pory roku czy warunków, w których przychodzi jej pracować.

Trwałość opony

Czynników wpływających na żywotność opony jest bardzo wiele. Jeśli założymy, że wszystko jest w porządku, to teoretycznie (i katalogowo) opona powinna wytrzymać 400 000 km, ale wystarczy porozmawiać z kierowcami czy właścicielami firm, by się zorientować, że połowa tego dystansu, czyli 200 tys. km będzie sukcesem. A biorąc pod uwagę transport krajowy (regionalny), to
żywotność opony spada nawet do 150 000 km, i nie wynika to wcale z tego, że w foldery i broszury reklamowe mijają się z prawdą. Po prostu żadne auto nie jest w idealnym stanie, a drogi nie są idealnie równe. Każdy element się kiedyś zużyje, opony także. Tylko co wtedy? Wyrzucić je na śmietnik? W żadnym wypadku. Gdy ogumienie przestaje spełniać swoje zadanie, można poddać je pogłębieniu, a następnie bieżnikowaniu. Proces ten można przeprowadzić dwukrotnie.

Bieżnikowanie

Praktycznie wszystkie opony mogą być pogłębiane i bieżnikowane, o ile nie zostały uszkodzone mechanicznie oraz nie są nadmiernie zużyte. Profesjonalne pogłębiane zaleca się, gdy bieżnik ma jeszcze 3-4 mm głębokości w przypadku opon używanych na autostradach i 5-6 mm tam, gdzie zachodzi większe ryzyko przebicia – na przykład w zastosowaniach mieszanych. Przy tej głębokości bieżnika profil opony nie jest już optymalny, ale wciąż możliwe jest przeprowadzenie jej pogłębiania na głębokość kolejnych 3 mm. Koszt takiego działania to około 150 zł, a przedłuża żywotność opony o kolejne 20 000 do 50 000 kilometrów (w zależności od rodzaju zastosowania). Co ważne, po zużyciu pogłębionego bieżnika do około 2 mm, oponę można dalej bieżnikować. Niektórzy producenci (np. Goodyear, Dunlop, Michelin) oferują wiele bieżnikowanych produktów, których parametry są bardzo zbliżone do nowych opon. Bieżnikowanie używanej opony kosztuje około 40% mniej, niż zakup nowej, a bieżnik w takiej oponie można ponownie pogłębiać, aby wydłużyć jej żywotność i po raz kolejny zmniejszyć koszt eksploatacji.

W wielu przypadkach możliwe jest także drugie bieżnikowanie i pogłębianie. Dotyczy to przede wszystkim produktów wysokiej jakości. Warunkiem jest jednak wcześniejsza prawidłowa eksploatacja opony. W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że ze względów bezpieczeństwa opon pogłębianych nie wolno stosować na osiach napędzanych pojazdów poruszających się z prędkością powyżej 100 km/h.

Jak więc widać prawidłowo eksploatowane opony mogą służyć długo i niezawodnie. Pamiętajmy więc o ich częstej kontroli.

 

 

Autorem tego tekstu jest:

Piotr Duda